Predestinatie is een van de meest complexe en omstreden onderwerpen binnen het
christendom. Heeft de mens een vrije wil, of is alles al door God vastgelegd? Dit vraagstuk
raakt de kern van ons geloof en ons begrip van Gods rechtvaardigheid en liefde. In dit artikel
duiken we dieper in de twee dominante opvattingen over predestinatie: absolute predestinatie
en de predestinatie van omstandigheden.
Wat is absolute predestinatie?
De leer van absolute predestinatie stelt dat alles in het universum, van de kleinste gebeurtenis
tot het eeuwige lot van de mens, door God is voorbestemd. Dit betekent dat sommige mensen
door God zijn gekozen om gered te worden, terwijl anderen zijn voorbestemd om verloren te
gaan, ongeacht hun eigen keuzes.
Dit roept veel vragen op. Als alles al vastligt, wat heeft het dan voor zin om God te zoeken, je best te doen, te
bidden of zelfs evangelie te verkondigen? Als God bepaalt wie gered wordt, heeft menselijke
inspanning dan überhaupt betekenis? Deze doctrine kan leiden tot fatalisme, waarbij mensen
passief worden en hun verantwoordelijkheid ontlopen, onder het mom dat hun daden geen
invloed hebben op hun bestemming.
Bovendien werpt absolute predestinatie een duistere schaduw op Gods rechtvaardigheid.
Waarom zou een liefdevolle en barmhartige God bewust mensen scheppen die geen kans
krijgen op redding? En als al onze gedachten en daden door God zijn bepaald, betekent dat
dan niet dat Hij ook verantwoordelijk is voor het kwaad in de wereld?
De Bijbelse visie: Predestinatie van omstandigheden
Een alternatieve en veel meer Bijbelse visie is die van de predestinatie van omstandigheden.
Volgens deze visie bepaalt God de omstandigheden waarin mensen zich bevinden, zonder hen
te dwingen tot een bepaalde keuze. Hij geeft ieder mens vrije wil om te kiezen tussen goed en
kwaad, tussen geloof en ongeloof.
Denk bijvoorbeeld aan Judas Iskariot. God bepaalde dat hij in de tijd van Jezus zou leven en
een van Zijn discipelen zou worden, maar Hij dwong Judas niet om Jezus te verraden. Evenzo
bepaalde God dat koning Josia en koning Cyrus in specifieke tijden en situaties geboren
zouden worden, zodat zij een rol konden spelen in Zijn plan, maar Hij maakte hen niet per
definitie goed of slecht.
Dit concept erkent Gods soevereiniteit zonder de menselijke verantwoordelijkheid uit te
wissen. God weet van tevoren hoe mensen zullen handelen en plaatst hen in omstandigheden
die passen binnen Zijn goddelijke plan, maar de uiteindelijke keuzes blijven aan de mens zelf.
De rol van vrije wil in de Bijbel
De Bijbel benadrukt voortdurend dat mensen verantwoordelijk zijn voor hun keuzes. Van
Genesis tot Openbaring roept God ons op om ons te bekeren, Hem te gehoorzamen en een
heilig leven te leiden. Waarom zou Hij dat doen als alles al vastligt? Waarom waarschuwt Hij
mensen voor de gevolgen van hun zonden als ze toch geen andere keuze hebben?
Een krachtig bewijs voor de vrije wil vinden we in Jeremia 7:31, waar God spreekt over de
gruwelijke zonden van het volk Israël:
“En zij hebben gebouwd de hoogten van Tofeth, dat in het dal des zoons van Hinnom is, om
hun zonen en hun dochters met vuur te verbranden; hetwelk Ik niet heb geboden, noch in Mijn
hart is opgekomen.”
Dit laat zien dat God menselijke daden niet heeft bepaald. Hij heeft de mens de mogelijkheid
gegeven om zijn eigen keuzes te maken, inclusief verkeerde keuzes. Dit bewijst dat de
menselijke wil echt vrij is en dat God ons niet dwingt tot zonde of gehoorzaamheid.
Waarom is deze waarheid belangrijk?
Het begrijpen van de juiste visie op predestinatie is cruciaal, omdat een verkeerde opvatting
desastreuze gevolgen kan hebben. Als mensen geloven dat alles al vastligt en dat hun keuzes
geen verschil maken, leidt dit tot een passieve en onverantwoordelijke houding. Ze kunnen
nalaten om zich te bekeren, te evangeliseren of zelfs moreel goed te handelen, onder het
voorwendsel dat God alles al heeft bepaald.
De doctrine van absolute predestinatie kan ook leiden tot een verkeerde voorstelling van God.
Het schildert Hem als een wrede en willekeurige rechter die sommige mensen genadeloos aan
hun lot overlaat, terwijl anderen zonder hun wil gered worden. Dit staat haaks op het beeld
van God dat de Bijbel schetst: een liefdevolle Vader die wil dat iedereen tot bekering komt (2
Petrus 3:9).
De predestinatie van omstandigheden biedt daarentegen een veel evenwichtigere en Bijbelse
kijk op Gods soevereiniteit en de menselijke verantwoordelijkheid. God leidt de wereld, maar
Hij dwingt niemand tot redding of verdoemenis. Hij roept ons op om Hem te zoeken, te
gehoorzamen en in Hem te geloven – een keuze die ons toebehoort en die echte betekenis
heeft.
Samengevat
Predestinatie is een diepgaand en complex onderwerp, maar de Bijbel biedt ons duidelijkheid.
Absolute predestinatie, waarin God alles bepaalt en de mens geen vrije wil heeft, leidt tot
morele passiviteit en een verkeerd beeld van God. De Bijbel leert ons echter dat God de
omstandigheden van de mens bepaalt, maar hem vrij laat in zijn keuzes.
Deze waarheid heeft grote implicaties voor ons dagelijks leven. We zijn niet slechts pionnen
in een kosmisch schaakspel, maar we hebben de verantwoordelijkheid om te kiezen voor God,
om goed te doen en om het evangelie uit te dragen. Onze keuzes hebben betekenis, en God
roept ons op om Hem met heel ons hart, onze ziel en ons verstand te volgen.
Laten we daarom leven in het besef dat onze keuzes ertoe doen, en dat God een liefdevolle
Vader is die ons uitnodigt om vrijwillig voor Hem te kiezen.