Hoe betrouwbaar is de tekst van de Bijbel die we vandaag in handen hebben? Door de eeuwen heen zijn er verschillende manuscripten en vertalingen ontstaan, die soms van elkaar verschillen. Dit artikel onderzoekt de tekstgeschiedenis van de Bijbel, de verschillen tussen oude en nieuwe vertalingen, en wat dit betekent voor de betrouwbaarheid van de Schrift.
Hoe ontstonden verschillen in de Bijbeltekst?
In de eerste eeuwen na Christus werd de Bijbel met de hand gekopieerd door schrijvers (scribes). Dit leidde tot:
-Spelfouten en kleine varianten – Bijvoorbeeld verschillende schrijfwijzen van een woord.
-Onopzettelijke fouten – Kopiisten sloegen soms een regel over of voegden per ongeluk een woord toe.
-Bewuste aanpassingen – Sommige scribes maakten kleine correcties om de tekst duidelijker of doctrinair sterker te maken.
Hierdoor ontstonden verschillende teksttradities met variaties.
Voorbeeld: Het slot van Marcus (Marcus 16:9-20)
In de oudste manuscripten eindigt Marcus 16 bij vers 8.
Latere handschriften bevatten een langer slot, waarin Jezus zijn discipelen opdraagt te evangeliseren en waarin wonderen worden genoemd, zoals slangen oppakken en gif drinken zonder schade.
Moderne bijbelvertalingen zoals de NBV zetten dit lange slot tussen haakjes, omdat het waarschijnlijk een latere toevoeging is.
Wat betekent dit? Dit soort verschillen tonen aan dat sommige verzen later in de Bijbel zijn opgenomen en dat tekstkritiek nodig is om de oorspronkelijke woorden van de apostelen te achterhalen.
De belangrijkste teksttradities van het Nieuwe Testament
Byzantijnse Tekst (Textus Receptus) – Basis voor de Statenvertaling & KJV
Deze teksttraditie bevat toevoegingen en correcties die in latere manuscripten zijn ontstaan.
Vormt de basis voor de Statenvertaling (SV) en de King James Version (KJV).
Bevat verzen die in de oudste manuscripten ontbreken, zoals Johannes 5:4 (de engel die het water beroert) en Johannes 8:1-11 (de overspelige vrouw).
Alexandrijnse Tekst – Basis voor moderne vertalingen
Gebaseerd op oudere manuscripten, zoals de Codex Sinaiticus (4e eeuw) en Codex Vaticanus (4e eeuw).
Laat veel van de latere toevoegingen weg en wordt beschouwd als nauwkeuriger.
Wordt gebruikt in moderne vertalingen zoals de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) en Nestlé-Aland tekstkritische edities.
Teksttraditie Kenmerken Gebruikt in
Byzantijnse Tekst (Textus Receptus) Latere toevoegingen, grammaticale correcties, uitgebreidere tekst Statenvertaling, KJV
Alexandrijnse Tekst Korter, ouder, waarschijnlijk dichter bij het origineel NBV, Nestlé-Aland, HSV
De oudere teksten zoals de Alexandrijnse traditie zijn waarschijnlijk betrouwbaarder, terwijl de Statenvertaling en KJV extra verzen bevatten die oorspronkelijk niet in de Bijbel stonden.
Welke Bijbelverzen zijn mogelijk later toegevoegd?
Hier zijn twee bekende passages die waarschijnlijk later zijn toegevoegd:
Johannes 5:4 – De engel die het water beroert
In de Statenvertaling en KJV staat dat een engel neerdaalde en het water beroerde, waardoor de eerste die in het water kwam, genezen werd.
❌ Dit vers ontbreekt in de oudste manuscripten.
✅ Moderne vertalingen laten het weg of zetten het tussen haakjes.
Johannes 7:53 – 8:11 – De overspelige vrouw
Dit beroemde verhaal waarin Jezus zegt: “Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen” komt niet voor in de oudste Griekse handschriften.
❌ Het is waarschijnlijk een latere toevoeging door een kopiist.
✅ Sommige manuscripten plaatsen het zelfs in Lucas in plaats van Johannes.
Wat betekent dit?
Deze passages bevatten geen nieuwe leer, maar ze laten zien dat sommige teksten later aan de Bijbel zijn toegevoegd.
Is de Bijbel nog steeds betrouwbaar?
Ja! Ondanks deze verschillen blijft de kernboodschap van de Bijbel volledig intact.
De leer over Jezus, redding door genade en de opstanding worden in alle manuscripten bevestigd.
Geen enkele leerstellige waarheid hangt volledig af van een betwist vers.
Dus geen paniek
Gebruik meerdere vertalingen, zoals de Statenvertaling, HSV en NBV.
Lees de Bijbel met kennis van de tekstgeschiedenis, zodat je begrijpt waarom sommige verzen ontbreken of tussen haakjes staan.
Vertrouw op de kern van het evangelie, die in alle manuscripten consistent is.
Welke vertaling moet je gebruiken?
Dit hangt af van je doel:
-Wil je een traditionele vertaling? → Statenvertaling of Herziene Statenvertaling (HSV).
-Wil je een nieuwe vertaling? → Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) of Nestlé-Aland Grieks NT.
-Wil je de oorspronkelijke tekst bestuderen? → Interlineaire Bijbel met Grieks-Hebreeuwse teksten.
Oudere teksten zoals de Alexandrijnse traditie zijn waarschijnlijk betrouwbaarder.
De Statenvertaling en KJV bevatten toevoegingen die oorspronkelijk niet in de Bijbel stonden.
Geen enkele Bijbelvertaling is perfect, maar de boodschap blijft altijd intact.
De Bijbel blijft het Woord van God. De overlevering van de tekst is een complex proces geweest.
Tekstkritiek helpt ons om dichter bij de oorspronkelijke woorden van de apostelen te komen.